Mizanpaj Nedir, Kitap Tasarımı (Sayfa Düzeni) Nasıl Yapılır?
Mizanpaj, bir Defterin görsel düzenlemesini ifade eder. içeriğin ne kadar değerli olursa olsun, doğru mizanpaj olmadan okuyucularla etkili bir iletişimin gerçekleştirilmesi zordur. Mizanpaj, metin düzeni, yazı tipi seçimi, paragraf düzenlemesi, resimlerin ve grafiklerin gösterilmesi gibi tasarımsal unsurları içerir. “Mizanpaj nedir? Mizanpaj sayfa tasarımı nasıl yapılır?” gibi merak edilen tüm konularda diğer ayrıntıları yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Mizanpaj Nedir?
Bir kitabın okurun eline ulaştığı şekilde kusursuz görsel tasarımının yapım düzeni mizanpaj denir. "Mizanpaj"ın kökeni, Fransızca kökenli bir terim olan "mise en page"dir. "Mise en page" ise Fransızcada "sayfa düzenleme" anlamına gelir. Bu terim, metin ve görsellerin bir belge veya kitapta nasıl düzenleneceğini ifade eder. Türkçe'de "mizanpaj" olarak kullanılan bu kelime, genellikle kitap tasarımı ve basımı alanında sıklıkla kullanılır.
Yayınevinin basılı işlerinin yapıldığı alanlarda kitap mizanpajı ya da dergi mizanpajı gibi benzer dosyaların mizanpajı işleminde, taslak halindeki yazılı metinlere göre sayfa tasarımı yapılır. Bunun için sayfa mizanpajı yapılırken çalışma sonuçlarının matbaa çıktılarına göre ölçeklendirilmesi ve ardından çalışma alanının uygun şekilde düzenlenmesi yapılır.
Mizanpaj Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kitap tasarımı sırasında parlaklık, içeriğin kalıcılığını ve okunabilirliğini arttırır. Bu nedenle uygun yazı tipi seçimi, sayfa değerleri ve renk oyunu çok önemlidir. Okunaklı ve estetik bir yazı tipi, okuyucunun kitaba olan ilgisini arttırır. Metin, başlık ve alt başlıklar arasında uygun bir şekilde oluşturulmalıdır.Ayrıca, paragraf düzenlemesi de dikkatle ele alınmalıdır. İdeal satır aralığı ve satır uzunluğu, okumanın genişleterek göz yorgunluğunu önler. Aynı zamanda bölüm geçişleri ve metin dökümü de görsel olarak hoş bir deneyim sunmalıdır.
Mizanpajda resimlerin ve grafiklerin kullanımı da önemlidir. Bu unsurlar, metni destekleyerek okuyucunun içeriğini daha iyi anlamasına yardımcı olur. Ancak resimlerin düzenlenmesi ve boyutlandırılması, parçaların azaltılması engellememelidir. Bir kitabı mizanpajı, o kitabın karakterini ve gösterimi yansıtılmalıdır. Örneğin, bir çocuk kitabının mizanpajı renkli ve eğlenceli olabilirken, bir akademik kitap mizanpajı daha ciddi ve profesyonel olmalıdır. Özet kitap mizanpajı için dikkat edilmesi gerekenler şu şekildir:
- * Kitapların sayfalarının değişmesine göre kitap bilgilerinin belirlenmesi gerekir. Yüksek sayfalı dosyalar için daha büyük seçenekli kitap tasarımı tercih edilmelidir. Örneğin 400 sayfa üzeri için 14x21 ölçülerde kitap tasarımı seçilebilir.
- * Metin içindeki görsellerin birinin, sayfanın içindeki çalışma alanının ölçülerine göre ölçeklendirilmesi gerekir. Görsel performansın minimum 300 DPI olmasına dikkat edilmesi gerekir.
- * Çok basit gibi görünse de çoğu tasarımcının gözden kaçırdığı metin diline göre seçilmesi gerekir. Bu metin içerisinde yanlış hecelemelerin önüne geçer. Metnin miktarını arttırır.
- * Kitap yazı tipi seçimi ve yazı tipi büyüklüğü, kişiye özel kesime göre seçilmesi gerekir. Yetişkin kitap tasarımlarında daha az alan kaplayan etsiz yazı tipleri tercih edilmekle beraber; Punto büyüklüğü minimum 10, maksimum 12 olarak seçilmelidir.
- * Kitap içinde varsa dipnotların sayfa sonu mu yoksa kitap sonu mu kaynağı, içeriğin içeriğine göre karar verilebilir.
- * Sayfa tasarımı için kullanılan renk paletlerinin bütünlük sağlamasına ve eğer iş, siyah beyaz baskı işi ise renklerin gri tonlamalı tasarımının genişletilmesine dikkat edilmesi gerekir. Renkli baskı işlerinde CMYK şeklinde görsel ve renk paletinin kullanılması gerekir.
Kitap Tasarımları için Mizanpaj Örnekleri
Yazımızda mizanpaj ne demek başlığında değindiğimiz gibi, üzerinde çalışılacak olan eserin büyüklüğüne göre sayfa boyutu belirlenmelidir. Bir çocuk kitap ölçüleri ile yetişkin kitap ölçüleri aynı değildir. Her kitabın kendi türüne göre ölçüleri vardır. kısaca sayfa türü ve türüne göre tasarım ayrıntıları için mizanpaj örnekleri şu şekil verilebilir:
- * Çocuk Kitapları: Çocuk kitapları genellikle az metinli ve büyük görsellerden oluşur. Bu nedenle ölçülerinin yetişkin kitaplarına göre daha büyük olması gerekir. En çok kullanılan çocuk kitabı ölçüleri 20x20, 21x21. 23x21, 24x32 ölçüleridir. Bu tasarım ölçülerinde sayfa kenarlarının ve taşma paylarının matbaa çıkışına uygun olması gerekir.
- * Yetişkin Kitapları: Çocuk kitaplarına göre oldukça metin sayıları fazla olan yetişkin kitapların tasarım boyutları da farklılaşır. Yetişkin kitap ölçüleri için sıklıkla roman boy adı verilen 13,5x19,5 kitap analizleri kullanılır. Bu ölçülerin haricinde 13,5x21, 14x24, 16x24 ölçüleri de sıklıkla kullanılır. Yazı tipi olarak ise Adobe Caslon Pro tercih edilebilir. Punto büyüklüğü olarak da 11 ya da 11,5 olarak mevcuttur.
